Recent onderzoek van De Tijd onthult een alarmerende trend van sociale fraude binnen de Belgische maaltijdbezorgindustrie. Het onderzoek richt zich op de praktijken van maaltijdkoeriers die actief zijn voor platformen zoals Uber Eats en Deliveroo. Door een combinatie van valse accounts, misbruik van sociale zekerheidsrechten en het uitbuiten van legale mazen in de wet, weten sommige koeriers illegaal inkomen te vergaren terwijl ze ontsnappen aan controles van de overheid.

VALSE IDENTITEITEN

Een van de opvallendste bevindingen van het onderzoek betreft het gebruik van valse accounts en identiteiten. Via sociale media en specifieke Facebook-groepen worden accounts verhandeld, waarbij koeriers een valse identiteit kunnen aannemen om hun werk voort te zetten, zelfs als hun eigen account door het platform is geschorst. Deze accounts worden vaak doorverkocht of uitgeleend aan mensen die zonder de juiste papieren of werkvergunningen werken.

Het systeem werkt als volgt: iemand maakt een account aan met de vereiste papieren en verkoopt of verhuurt dit account vervolgens aan een derde partij, vaak iemand die geen recht heeft om in België te werken. Dit leidt tot een situatie waarin mensen die niet de juiste vergunningen of verzekeringen hebben, toch actief blijven als maaltijdkoerier, met alle risico’s van dien. Klanten van deze bezorgdiensten zijn zich vaak niet bewust van de onwettigheid van hun bezorger.

FACEBOOK GROEPEN

Volgens De Tijd hebben sommige koeriersgroepen op Facebook duizenden leden die actief accounts aanbieden of ruilen. Dit netwerk is in staat om eenvoudig nieuwe accounts op te zetten en aan te bieden aan wie ze nodig heeft. Er worden zelfs berichten geplaatst waarin direct naar specifieke behoeftes wordt gevraagd, zoals “Zoek je een account voor Deliveroo of Uber Eats?” Deze vraag- en aanbodgroepen worden nauwelijks gecontroleerd en bieden een schuilplaats voor sociale fraudeurs die op een illegale manier inkomsten willen verwerven.

SOCIALE BIJDRAGEN

De sociale fraude heeft ook een directe impact op de Belgische sociale zekerheid en belastingsystemen. Koeriers die werken onder valse identiteiten betalen geen sociale bijdragen of belastingen, wat betekent dat ze illegaal profiteren van sociale vangnetten zoals gezondheidszorg, terwijl ze er niet aan bijdragen. Dit creëert niet alleen een oneerlijk speelveld ten opzichte van eerlijke koeriers, maar leidt ook tot miljoenen euro’s aan gemiste inkomsten voor de Belgische staat.

Daarnaast ondervinden eerlijke maaltijdkoeriers die zich wel aan de regels houden directe concurrentie van fraudeurs, wat leidt tot een druk op de lonen en de arbeidsomstandigheden in de sector. Veel koeriers klagen dat ze moeilijk kunnen concurreren met degenen die geen sociale bijdragen betalen, waardoor de winstgevendheid van hun werk afneemt.

REPRESSIE EN CONTROLES

Hoewel er reeds controles plaatsvinden, blijkt uit het onderzoek dat de handhaving achterloopt op de realiteit van de fraude. Platforms zoals Uber Eats en Deliveroo hebben weliswaar enkele maatregelen geïmplementeerd, zoals gezichtsherkenning en locatiecontrole, maar deze kunnen worden omzeild door fraudeurs die slimme trucs gebruiken, zoals het doorgeven van accounts of het fysiek wisselen van telefoons tussen verschillende koeriers.

De overheid heeft aangegeven harder op te willen treden tegen deze praktijken door intensievere samenwerking tussen verschillende instanties, zoals de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) en de fiscus. Daarnaast worden strengere sancties overwogen voor platformen die onvoldoende actie ondernemen om fraude te voorkomen. Er wordt ook gedacht aan het invoeren van betere registratiesystemen voor koeriers en het verplicht stellen van periodieke controles om sociale fraude tegen te gaan.

VERANTWOORDING DOOR PLATFORMS

De bezorgplatforms zelf staan onder druk om deze illegale praktijken aan te pakken. Zowel Uber Eats als Deliveroo hebben in reactie op het onderzoek verklaard dat ze bezig zijn met verbeteringen van hun beveiligingssystemen en dat ze openstaan voor samenwerking met de autoriteiten om fraude verder te beperken. Ze geven echter ook aan dat het moeilijk blijft om elke vorm van fraude volledig uit te sluiten zonder inbreuk te maken op de privacy van hun werknemers.

RESULTATEN POSITIEF DOOR PRIJSVERHOGING EN EFFICIENTIE

Ondanks alle kritiek op hun businessmodellen hebben afhaalbedrijven in 2023 een opmerkelijke comeback gemaakt. Hoewel het aantal bestellingen is afgenomen ten opzichte van de pandemiejaren, hebben bedrijven als Deliveroo en Just Eat Takeaway hun winstgevendheid weten te herstellen door slimme strategieën te implementeren.

Om de terugval in bestellingen te compenseren, hebben maaltijdbezorgbedrijven hun prijzen verhoogd en gericht ingezet op marketingcampagnes. Dit heeft niet alleen geleid tot hogere marges, maar ook tot een gestage groei in hun omzet. Daarnaast hebben ze hun leveringskosten verlaagd door bestellingen te bundelen, waardoor het voor de bedrijven goedkoper werd om meerdere bestellingen tegelijkertijd af te leveren.

Deze strategische beslissingen hebben hun vruchten afgeworpen. Zo zag het Britse Deliveroo in het eerste kwartaal van 2023 zijn omzet met 2 procent stijgen naar 609 miljoen euro, een versnelling ten opzichte van de 1 procent groei in het voorgaande kwartaal. De brutotransactiewaarde van de bestellingen steeg zelfs met 6 procent tot 2,1 miljard euro. Dit bewijst dat het publiek nog steeds trek heeft in bezorgde maaltijden, ongeacht wie ze levert.

De vooruitzichten voor de maaltijdbezorgindustrie blijven positief. Volgens Marc Hesselink, een analist bij ING die het aandeel van Just Eat Takeaway volgt, ligt er structurele groei in het verschiet voor maaltijdbezorgers. “Ze hebben de demografie mee,” zegt Hesselink. “Jonge mensen bestellen vaker, en dat zorgt voor een blijvende vraag.”

Maar de maaltijdbezorgbedrijven richten hun pijlen niet meer uitsluitend op de bezorging van maaltijden. Ze breiden hun diensten uit naar het supermarktsegment, waarbij ze ook boodschappen bezorgen. Samenwerkingen met grote spelers zoals Amazon of Bol.com worden daarbij steeds waarschijnlijker. Dit biedt een kans voor verdere expansie en diversificatie van hun diensten, wat hun marktpositie op lange termijn kan versterken.